Dr. Musli Vërbani

Dëmi duhet larguar

 

Shpjegimi i fjalëve:

Në etimologji fjala “darar” nënkupton shkaktim i dëmit. E kundërta e dëmit është realizimi i dobisë (interesit).

Në terminologji fjala “darar” nënkupton humbjen e një dobie (interesi) ligjore personale ose shoqërore për shkak të teprimit ose pakujdesisë.

 

Kuptimi i rregullës:

Sheriati islam e ndalon dëmtimin, çrregullimin dhe shkatërrimin. Kjo çështje realizohet duke mos e lejuar atë të ndodhë ose duke e mënjanuar pasi të ketë ndodhur.

Sheriati islam parasheh lehtësim dhe përkujdeset për largimin e dëmit dhe vështirësive në bazë të rregullit fikhorë “Dëmi duhet të larguar”. Ashtu që nëse paraqiten dy çështje:

– njëra çështje është e dëmshme,

– tjetra çështje është e dobishme.

Në këtë rast i jepet prioritet largimit të çështjes së dëmshme.

 

Argument:

Ligjvënësi më shumë përkujdeset për largimin nga ndalesat se sa përkujdeset për zbatimin e obligimeve. Pejgamberi s.a.v.s ka thënë:

“Çka ju kam ndalur largohuni, çka ju kam urdhëruar veproni, në bazë të mundësive”.

Shembull:

– Pronari i katit të epërm nuk ka të drejt të veproj në dëm të pronarit të një banese në katin e poshtëm.

– Izolimi i të çmendurit për të mos shkaktuar dëm edhe ndaj vetes edhe ndaj tjerëve.

– Lejohet gënjeshtra për të pajtuar dy të armiqësuar.

 

Arsyetimi i kësaj rregulle:

Në largimin e një dëmi realizohen dy dobi, kjo nga shkaku se e keqja dhe e dëmshmja ndikon negativisht në realizimin e të dobishmes.

Nëse dëmi nuk largohet që nga fillimi, mund të zmadhohet dhe të përhapet duke shkaktuar dëm tjetër dhe bëhet pengesë e dobive edhe për këtë botë edhe për botën tjetër.

 

Mënyra e largimit të dëmit:

Largimi i dëmit është obligim.

Largimi i dëmit bëhet në dy mënyra:

– Mënyra e parë: largimi i dëmit me mjete paqësore.

– Mënyra e dytë: largimi i dëmit duke paraqitur lëndën në gjykatë, kjo nëse dështon mënyra e parë.

Nëse një person dëmtohet, gjykatësi e ka për detyrë t’ia largoj dëmin dhe qeveritari duhet ta zbatoj gjykimin për të siguruar drejtësi dhe paqe në mes njerëzve duke u bazuar edhe në rregullin fikhorë: “Mos dëmtoni dhe mos u dëmtoni”.

I dëmtuari të cilit i është shkaktuar dëm duhet ta largoj dëmin me mjetë paqësore, nëse nuk mundet atëherë e paraqet në gjykatë. Zgjedhja e problemeve në jetë në rrugë paqësore është prej devotshmërisë dhe mbjelljes së fryteve të vëllazërisë në mes njerëzve.

Muslimanët të cilët e shohin dëmin duhet të bashkëpunojnë në largimin e atij dëmi duke vepruar me ajetin kur’anor: “Ndihmoni njëri-tjetrin në mirësi dhe devotshmëri dhe mos ndihmoni në mëkate dhe armiqësi. Bëhuni të devotshëm ndaj Allahut, vërtet Allahu dënon rreptë.” (El-Maide, 2)