Dr. Musli Vërbani

---

 

Llojet e përgjithësuesit

 

Fjala përgjithësuese është tri llojesh:

1. Përgjithësuesi i cili kategorikisht nuk lejon specifikimin,
2. përgjithësuesi i cili kategorikisht kërkon specifikim, dhe
3. përgjithësuesi asnjanës (përgjithësuesi i cili as nuk e kërkon kategorikisht të specifikohet dhe as nuk e ndalon të specifikohet).

 

1. Përgjithësuesi i cili ka për qëllim përgjithësimin në formë të prerë.

 

Përgjithësuesi i cili ka për qëllim përgjithësimin në formë të prerë përfshin të gjitha elementet, kjo nënkupton se ky përgjithësues nuk lejon të specifikohet.

Shembull:

Thënia e Zotit të Lartmadhëruar:

 “Dhe nuk ka gjallesë në tokë e që nuk e ka prej Allahut furnizimin e saj”.

Ajeti ka zbritur në mënyrë të përgjithshme dhe nuk lejon specifikim.

 

2. Përgjithësuesi që ka për qëllim specifikimin në formë të prerë.

 

Ky lloj përgjithësuesi ka elemente që mohojnë, që ai të mbetet gjithmonë në përgjithësimin e tij.

Shembull:

Thënia e Zotit të Lartmadhëruar:

 “Allahu ka obliguar njerëzit, ata që kanë mundësi t’i përballojnë rrugës, ta vizitojnë dhe ta kryejnë haxhin në shtëpinë (e Tij)”.

Ky është përgjithësimi i specifikuar për të ngarkuarit, sepse logjika e pranon se në fjalën “njerëz” bëjnë pjesë fëmijët dhe të çmendurit.

Nga fjala “njerëz” e këtij ajeti përjashtohen fëmijët dhe të çmendurit.

Fëmijët dhe njerëzit e çmendur nuk e kanë për obligim haxhin.

 

3. Përgjithësuesi asnjanës.

 

Përgjithësuesi asnjanës është përgjithësuesi që nuk ka element as për përgjithësimin e tij dhe nuk ka element as për specifikimin e tij.

Tregueshmëria e këtij përgjithësuesi është në formë të prerë përderisa nuk specifikohet.

Kur themi se tregueshmëria e këtij përgjithësuesi është në formë të prerë përderisa nuk specifikohet atëherë për atë pjesë tregueshmëria është jo e sigurt.

Argument:

Përdorimi i përgjithësuesit është për përgjithësim, kështu që përderisa nuk paraqitet ndonjë argument për specifikimin e përgjithësuesit, përgjithësimi është domosdoshmëri.

Mundësia e specifikimit është mundësi ose ajo që nuk e ka burimin nga vetë argumenti, por që përgjithësimi nuk është i patjetërsueshëm, sikurse nuk mund të ndikojë asnjë alegori me “fjalën specifike” që të jetë i prerë.

Sehabet e kanë kuptuar përgjithësuesin nëpërmjet teksteve kur’anore. Thënia e Zotit të Lartmadhëruar:

 “Prostitutën dhe lapërdharin shkopojeni, çdonjërin prej tyre, me nga njëqind të rëna.”

Ajeti në mënyrë të prerë përfshin çdo prostitut/e.

Zoti i Lartmadhëruar ka thënë:

“Ata të cilët prej juve vdesin, dhe lënë gra, gratë e tyre le të presin katër muaj e dhjetë ditë.”

Ajeti në mënyrë të prerë përfshin çdo grua së cilës i vdes burri.