“HISTORI TË SEHABEVE DHE NJERËZVE TË MIRË”

Autor: Muhamed Mutevel-li Sharavi.

Përktheu: Dr. Musli Vërbani

–

Më ka ardhur një shkresë kur autori i asaj shkrese thotë: I kam dëgjuar në disa mediume të cilat kanë gabuar, kanë thënë: “Fe tethebetu” në vend të “fe tebejenu” në thënien e Zotit Famëlartë në suretul Huxhuratë:

“Nëse ju vjen ndonjë lajmëtar jo i denjë me ndonjë lajmm vërtetojeni dhe konfirmojeni”. (Huxhuratë: 6).

Dëgjuesi e ka dëgjuar shkresën për fjalën “fe tethebetu” të cilën e ka dëgjuar, ne themi: Ky është një lexim prej leximeve. Kuptimet gjithmonë përputhen. Fjala “fe tebejin” ka kuptimin kërko sqarim për ta konfirmuar (tethebut). Duhet të dimë se Kur’ani ka zbritur në shtatë shkronja. Shkrimi i Kur’anit ka qenë pa shenja pikësimi dhe pa pika të shkronjave. Kjo ka qenë gjendja e cila nuk është në gjendjen tonë momentale, ashtu që i shohim shkronjat në formën e tyre me fet’he, me dame dhe me kesre.

Ne e dimë se ekzistojnë shkronja të cilat i ngjasojnë njëra-tjetrës për nga forma. Shkronja “b” ngjason me shkronjën “t” dhe “j”.

Po ashtu shkronja “n” me shkronjën “ta” dhe “tha”. Këto pika nuk kanë ekzistuar. Këto shenja nuk kanë ekzistuar deri në kohën e Haxhaxh bin Jusuf eth-Thekafijut. Ata i kanë lexuar në bazë të fjalëve arabe. Për këtë arsye, nëse nuk saktësohet me tekstin e fjalës, atëherë nuk largohet nga kuptimi i saj. Shembulli i kësaj është fjala “Fe tebejnu”. Ajo përbëhet edhe prej shkronjës “f” për të cilën nuk ka mospajtime. Po ashtu fjala përbëhet prej shkronjave “t”,”b,” dhe “n”. Secila prej këtyre shkronjave mund ta formulojë fjalën “tethebetu”, por edhe nëse vendosë pikat atëherë bëhet “tebejenu”, pra të kundërta me pikat e mëparshme. Nëse i eliminojmë pikat mund ta lexojmë në mënyra të shumta, ose në mënyrë të kuptimit të saktë ose në mënyrë të kuptimit të përafërt të kuptimit të saktë.

Për këtë arsye, nëse ndonjërit i cili nuk e kishte mësuar Kur’anin përmendësh, ia ofronin mus’hafin për ta lexuar, ai e lexonte: “Sunallah ve men ehsenu minallahi sunatën”. Nuk ka ndodhur mospajtueshmëri në shkronjën “Sad”, mirëpo ka ndodhë mospajtueshmëri në kuptim të ajetit, ku “b” është e përshtatshme që të jetë “j” ose “n”.

Po ashtu shkronja “gajn” mund të jetë “ajn”. Për këtë arsye në leximin e Hafsës lexohet: “Sibgatellah, ve men ehsenu minellahi Sibgaten”. Njeriu i cili nuk e lexon në bazë të leximit të Hafsës thotë: “Sun’allah ve men ehsenu minellahi sunatën”. E, që kuptimi është i njëjtë. Ai i cili nuk ka hasë në atë lexim, ka hasur në lexim të përafërt me të.

Pse?

Ngase struktura e gjuhës arabe është ashtu që, nëse e lexon në atë mënyrë do të përputhet me kontekstin i cili do ta sjellë po atë kuptim.

Kështu është nëse lexohet thënia e Zotit të Madhërishëm:

“Ai (Zoti) tha: “Dënimi im është ai me të cilin e godas cilin dua.” (Earaf: 156).

Kështu është leximi në bazë të leximit të Hafses, mirëpo ai i cili nuk e kishte memorizuar Kur’anin, para pikësimit të shkronjave e ka lexuar: Kale adhabi Usibi bihi men esau. Është e vërtetë se fjala “esau” ka kuptim tjetër, mirëpo në leximet (rastet) tjera, nuk shkon larg kuptimi. Për këtë arsye, ndonjëherë lexohet “tebejenu” ndonjëherë tethebetu në dy ajete, pa marrë parasysh edhe në këtë ajet ku Zoti Famëlartë thotë:

“nëse ndonjë i pandërgjegjshëm u sjell ndonjë lajm, ju shqyrtojeni mirë.” (Huxhuratë: 4).

Fjala “Tebjine” nënkupton mençuri dhe shkathtësi deri sa njeriu ta kuptojë besimin e atij i cili jep selam. Pastaj: a falet? Pasta, e pastaj. Zoti Famëlartë thotë:

“Dha atij i cili nuk ju jep selam, mos i thoni se nuk është besimtar.” (Nisa: 94).

Ajo çka i mjafton besimtarit është që të mendojë keq ndaj atij i cili e përshëndet me “Eselamu alejkum”. Këtu duhet muslimani të kuptojë se çështjen e zemrave nuk e di askush pos Allahut të Madhërishëm, dhe që njeriu të mos ketë paragjykime për atë njeri.

Për këtë arsye shohim se pejgamberi a.s. ka qenë i kujdesshëm me Usame bin Zejdin i cili më herët e kishte vra një njeri i cili veç e kishte deklaruar dëshminë Islame duke thënë: “La ilahe il-lell-Llah”. Usame ka menduar se e ka thënë nga frika prej armës. Pejgamberi a.s. i ka thënë: “A mos i ke hy brenda zemrës së tij”³⁰

Usame r.a. i ka thënë pejgamberit a.s. : “E ka thënë shehadetin për ta shpëtuar veten e tij nga vdekja”. Pastaj ka pasuar reagimi: Po a mos ia ke hapur zemrën e tij dhe pastaj e ke kuptuar se dëshmia “La ilaheil-lell-Llah” ka qenë vetëm prej frikës se do të mbytej.

Fjala “La ilaheilell-Llah” është e shenjtë.

Që nga momenti kur e thotë njeriu, ndalohet gjaku (mbytje) i tij. Nuk lejohet të vritet. Dijetarët kanë thënë: Më mirë është të shpëtojnë njëmijë pabesimtarë se sa të mbytet një besimtar.

Thënia e Zotit të Madhërishëm: “ju jep juve selam” ka kuptimin e publikimit të besimit edhe nëse bëhet musliman nën tehun e shpatës, atëherë, askush nuk ka të drejtë që ta akuzojë se nuk është musliman, ose nëse paraqitet me përshëndetje Islame.

Fjala: “paraqitë”: Nëse e dëgjojmë këtë fjalë, e dimë se kuptimi gjuhësor është: Çdo gjë e cila paraqitet dhe zhduket: pra nuk është e vazhdueshme, apo statike, apo e qëndrueshme. Ne jemi njerëz, paraqitemi nga shkaku se nuk jemi të vazhdueshëm. Njeriut i thuhet se është paraqitur atëherë kur njëri prej neve e krahason veten e tij me gjithësinë. Kjo nga shkaku se gjithësia nuk e plotëson veten prej njeriu. Por gjithësinë të cilën e shohim është gjithësi e “paraqitur”. Kjo ngase do të vjen një ditë kur do të zhduket.

Kështu pra, paraqitja e çdo çështjes varësisht prej kushteve, dhe nevojës së saj. Paraqitja ndonjërit prej neve është se, ndonjëherë njeriu e ndien veten të shëndoshë, e ndonjëherë tjetër të sëmurë. Ngjyra e lëkurës së tij nga ngjyra e bardhë bëhet e zezë nëse qëndron në diell.

Po ashtu, ndryshimi nga i pasur në të varfër dhe anasjelltas.

Çdo gjë që i vjen dhe i shkon njeriut, për njeriun është paraqitje, ndërsa njeriu është baza e atij ndryshimi. Nëse e krahasojmë njeriun me diçka stabile, atëherë njeriu është jostabil.

Nëse e krahasojmë njeriun me një ndërtesë, atëherë njeriu është i ndryshueshëm, nga shkaku se ndërtesa mbetet, ndërsa njeriu shkon (vdes).

Nëse llogaritim botën, atëherë e shohim se edhe bota ndryshon. Zoti i Madhërishëm thotë: “Dëshironi kënaqësinë (e përkohshme) e jetës së kësaj bote”. (Nisa: 94). Në këtë rast “Pakënaqësi e kësaj bote” është lakmia e vrasësit për veprimin (vrasjen) e atij i cili i ka dhënë selam. Ndonjëherë “kënaqësi e kësaj bote” është krenaria e njeriut kur t’i hakmerret një njeriu me të cilin është në konflikt apo të cilin e urren.

Kur ta dëgjojmë fjalën “arada” dhe kjo është për këtë botë e kuptojmë se ajo “arada-kënaqësi” nuk ka vlerë. Për këtë arsye shohim se poeti kur shpreh ndjenjat e një njeriu të pikëlluar, për shkak se atij njeriu i mungon (i humb) diçka, ndërsa vet ai njeri e harron veten e tij se edhe ai vet do t’i nënshtrohet vdekjes – thotë – “vetja ime e cila posedon atë që do t’i shkon (humbet)”.

E si të pikëllohen për diçka që vet do të shkon.

Kështu që “jeta e kësaj bote” ne e kuptojmë fjalën “dunja” si e kundërta e të lartës. Pra, kjo botë është “e ultë” në krahasim me botën tjetër e cila është “e lartë”. Kush e dëshiron kënaqësinë e kësaj bote ai duhet të ketë mençuri, urtësi dhe mendjemprehtësi dhe nuk duhet t’ia merr kënaqësinë atij i cili e posedon. Pse nuk e shfrytëzon vizionin e besimit dhe të merr jetën e kësaj bote prej Krijuesit të saj.

I mençuri i cili e do jetën e kësaj bote, le ta merr atë nga Krijuesi i asaj jete dhe nga pronësuesi i asaj jete, e të mos e merr nga njeriu i cili është i ngjashëm me të. Kjo nga shkaku se njeriu nuk e posedon jetën e kësaj bote duke u bazuar në atë se ai i nënshtrohet mbytjes.

“E dëshironi kënaqësinë e kësaj bote, ndërsa tek Allahu keni benefite të shumta.” (Nisa: 94).

Zoti Famëlartë, që nga momenti kur i drejtohet njeriut të cilin e ka krijuar, Ai e di se me çka ndërlidhet dhe çka i bën dobi njeriut, e cila dobi i sjellë kënaqësi, qoftë ajo kënaqësi edhe e përkohshme. Si f.v. njeriu është i lumtur kur e ha drekën, por është edhe më i lumtur kur ka mundësi të hanë edhe drekën edhe darkën po ashtu, nëse e ka të siguruar ushqimin për një muaj apo për një vit është edhe më i lumtur. Por do të ishte edhe më i lumtur nëse e posedon një truall (parcela toke) nga e cila e siguron furnizimin për veten e tij dhe për fëmijët pas tij.

Kështu pra, njeriu e do jetën për veten e tij dhe e do jetën për veten e tij dhe e do jetën për të tjerët pas tij. Kështu e shohim njeriun se pikëllohet kur nuk ka fëmijë. Kjo nga shkaku se e di se një ditë do të vdes dhe dëshiron që jeta të vazhdojë te fëmijët e tij. Nëse fëmijës së tij i dhurohet djalë dhe bëhet gjysh, me nip, gëzohet edhe më shumë. Kjo nga shkaku se do të kujtohet te dy gjenerata. Atëherë njeriut të tillë i themi: Të supozojmë se do të vazhdojnë njëmijë gjenerata, por çështja është se si do të jetë gjendja jote në botën tjetër. Ti patjetër duhet të veprosh punë të mira (për botën tjetër) dhe të kesh fëmijë të mirë të cilët luten për ty. ³¹

Për këtë arsye, Zoti Famëlartë na e sqaron se shpirti i njeriut në atë moment dëshiron benefite dhe e sjell ligjin i cili është për të mirën e njeriut që nga momenti kur e dëgjon atë ligj.

 Zoti Famëlartë kur ka gjykuar për ndalimin e hyrjes së idhujtarëve në Qabe:

“vërtetë idhujtarët janë të ndyrë, andaj pas këtij viti të mos i afrohen më xhamisë së shenjtë.” (Tevbe: 28).

Ka qenë e ditur se idhujtarët hynë në Qabe me pasurinë ekonomike dhe tregtare të tyre.

Pra, Ata shkojnë në sezonin e tregtisë, tregtojnë mallra dhe sigurojnë furnizim për Mekasët përgjatë një viti. Kur Zoti Famëlartë e ndalon hyrjen e idhujtarëve në Qabe, e ka ditur se banorët e Mekës që nga momenti kur do ta dëgjonin atë vendim, do të kujtonin mallrat tregtare dhe përfitimet nga të cilat do të privoheshin dhe do të thoshin në veten e tyre: Si do të jetojmë? Përderisa Urdhërdhënësi është Krijuesi, Ai e di të fshehtën, dhe shprehjet publike. Kështu që ua ka siguruar jetën e tyre. Zoti i Madhërishëm ka thënë:

“Nëse i frikësohemi varfërisë, Allahu është Ai i Cili ju pasuron me të mirat e Tij”. (Et-Tevbe: 28).

Për këtë arsye, pas kësaj nuk ka çka të komentohet dhe të diskutohet.

Ne sot jetojmë në raste të tilla. Ata të cilët janë dashamirë të fesë së Allahut dhe të ligjit të Allahut thonë: “Duhet të ndalohet alkooli”.

Disa thonë: Si do të jetë çështja e turizmit e cila na sjell përfitime të shumta dhe e zhvillon ekonominë shtetërore.

Atëherë ne u përgjigjemi atyre: Zoti i Madhërishëm ka thënë: “Nëse i frikësoheni varfërisë, Allahu do të ju pasurojë me të mirat e Tij të shumta”. (Et-Tevbe: 28).

Allahu na furnizon nëse shmangemi nga alkooli dhe artikujt tjerë të ndaluara, na furnizon me furnizime nga as që mund ta mendojmë dhe imagjinojmë, si f.v. me burime të reja të naftës ose me xehe tjera të cilët kanë vlerë më të madhe se nafta. Zoti na ruajt, ne nuk e kemi ditur se çka ka përgatitur Zoti për ne. Ai na e siguron furnizimin përderisa i përmbahemi shkaqeve të Tij dhe largohemi nga ndalesat. Ata të cilët mendojnë se alkooli është bazë e turizmit, gabojnë. Ta mendojmë thënien e Krijuesit tonë të Madhërishëm:

“Allahu është Ai i Cili ju pasuron me të mirat e Tij.” (Tevbe: 28).

Thënia e Zotit të Madhërishëm:

 “te Allahu janë begatitë e mëdha.” (Nisa: 94).

Ndoshta ndonjëri ajet prej këtyre ajeteve i prekë zemrat e qeveritarëve, ose të atyre të cilët janë përgjegjës dhe orientohen në ligjin e Allahut i Cili na furnizon të gjithëve. Po ashtu do të kisha dashur që njerëzit ta kenë parasysh thënien e Zotit të Madhërishëm:

Ashtu (jo besimtar) ishit edhe ju më parë, e Allahu ju dhuroi (besimin), pra sqaroni mirë! Allahu e di në hollësi çka veproni.”(Nisa: 94).

Dhe ta konsiderojnë si thirrje (alarme). Kjo dhe muslimanët të marrin mësim nga historia e tyre e afërt dhe të bashkëpunojnë në mes vete dhe të bëhen grusht në mes vete.

Thënia e Zotit të Madhërishëm: “Kështu keni qenë më parë”, tregon për atë se muslimanët e parë kanë qenë të paktë në numër, të nënçmuar dhe e fshihnin besimin e tyre, mirëpo a ka mundur ndokush që të hyjë në mesin e tyre dhe që t’i shpalosë qëllimet e tyre!?

Pra, ashtu siç ka qenë e përcaktuar për vëllezërit tuaj, ashtu: “Kështu kemi qenë më herët, e pastaj Allahu ju qetësoj dhe ju siguroi juve”. Allahu i ka siguruar se ata do të bëheshin dhe janë bërë shoqëri e nivelit të lartë. Muslimani udhëtonte dhe askush nuk mund t’i bënte padrejtësi apo që ta sulmonte.

Thënia e Zotit të Madhërishëm: “Sqarojeni” është pasi që Allahu më herët ka thënë: “që të mos mbytet njeriu musliman i cili e thotë Selamin”, që në momentin kur muslimani e percepton çështjen ekonomike. Pra “sqarojeni” në rend të parë tregon hyrjen dhe përgatitjen, në rend të dytë tregon rezultatin.

Zoti i Madhërishëm kur ligjëson diçka, nuk ligjëson kot, por Ai di çdo gjë që është për të mirën e njeriut. Asnjë njeri nuk duhet të mendojë se Zoti Famëlartë na ka krijuar, pastaj na ka udhëzuar në besim e që të na poshtërojë në sistemin jetësor. Por, Zoti Famëlartë na ka krijuar dhe na e ka dhënë programin që të jetë shembull, ashtu që të gjithë njerëzit të na shohin se Ai i cili na zhvillon, na zhvillon duke na e dhënë programin i cili është i përshtatshëm për jetë të mirë.

“Padyshim se, Allahu është i informuar për atë që e veproni.” (Ahzab: 2).

Zoti Famëlartë di se çka veprojmë. Kjo është sikurse Zoti të thotë se ti fsheh diçka dhe heq diçka jo të vërtetë. Kjo, ngase Ai i Cili të paguan, Ai të përcjellë dhe të llogaritë. Allahu e di çështjen fillim dhe mbarim.

Ai i cili e ka vrarë njeriun i cili ka përshëndetur me selam, nuk e ka vrarë pse nuk është bërë musliman, por nga shkaku se në mes tij dhe tjetrit ka ekzistuar urrejtja dhe armiqësia.

Thënia e Zotit të Madhërishëm: “Kur udhëtoni në tokë.” (Nisa: 101) është konfirmim për qëllimin e udhëtimit në tokë, sepse Zoti nuk ka thënë “Nëse udhëtoni”. Kjo ngase mënyra “nëse” zakonisht përdoret për diçka të dyshimtë. I thuhet nxënësit: “Nëse mëson, korr sukses”. Mirëpo nëse themi: “Kur të mësosh do të korrësh sukses”. Atëherë “Kur” shpreh konfirmimin: Kështu që “nëse” është parafjalë “harf”, ndërsa “kur” është kushtore e cila tregon për kohën. Çdo folje prej foljeve përbëhet prej elementit të ngjarjes dhe prej kohës së asaj ngjarjeje.

Nëse ngjarja ka ndodhur para kohës së të folurit, është ngjarje e kohës së kaluar. Nëse ngjarja ndodhë në kohën e të folurit, është ngjarje e kohës së tashme. Nëse ngjarja do të ndodhë pas të folurit, atëherë është e ardhshme. Kështu “nëse” nuk përdoret për elementin e ngjarjes. Kjo ngase është parafjalë (Harf). Përpos nëse përdoret: “Nëse e vepron” në kuptimin vepro. Mirëpo “kur” përdoret për elementin e kohës. Kjo ngase është ndajfolje për kohën e ardhshme, e cila në kohën më të afërt do të realizohet.

T’i kthehemi një çështjeje tjetër, çështjes së koprracisë. Koprraci është kur njeriu pengon diçka që Allahu i ka dhënë ndokujt për t’i dhënë ndonjë nevojtari. Shembull: Specialisti për të prodhuar diçka nuk ia tregon sekretin nxënësit të tij. Ky është një lloj prej llojeve të koprracisë.

Lloji më i keq i koprracisë është ajo që kanë vepruar me atë që Allahu u ka dhënë librin atyre. Aty i kanë mësuar cilësitë e pejgamberit a.s., ashtuqë e kanë njoftuar ashtu siç i kanë njoftur bijtë e tyre. Pastaj, kur ju ka ardhur pejgamberi ashtu siç e kanë mësuar – pra pejgamberi a.s. – e kanë mohuar. Dhe atë që e kanë mësuar e kanë fshehur nga njerëzit.

Kështu ka ndodhur me dhuntinë e diturisë për pejgamberin a.s. Çështje të cilën ata e kanë fshehur. Ky është kulminacion i koprracisë. Ata nuk janë mjaftuar me këtë, përkundrazi kanë urdhëruar që njerëzit ta mohojnë pejgamberin a.s. dhe të mos e besojnë. Jo vetëm kaq, por u kanë thënë atyre se janë me të udhëzuarit.

Ne e dimë se ensarët nga fisi Evs dhe Hazrexh, te të cilët pejgamberi a.s. ka migruar nga Mekja në Medinë, ata ensarë (Zoti qoftë i kënaqur me ta) kanë poseduar aromën (shijen) e besimit dhe që në rastin kur muhaxhirët kanë shkuar nga Mekja në Medine, janë vëllazëruar me ta dhe e kanë ndarë pasurinë e tyre me ta, saqë edhe begatinë të cilën e ka mbjellë Allahu në zemrën e besimtarit, pra xhelozinë e besimtarit të cilën e ka edhe nëse e urren atë (bashkëshorten e shkurorëzuar), pra dhuntinë bashkëshortore, saqë edhe këtë begati, disa prej ensarëve, e kanë shkurorëzuar gruan e tyre për t’u martuar me to vëllai i tyre muhaxhir. Ne, në jetën e përditshme shohim se njeriu e shkurorëzon gruan të cilën e urren, mirëpo njëkohësisht e urren që ta martojë ndonjë tjetër pas shkurorëzimit. Mirëpo, ai këtë e ka bë vetëm nga ndjenja e besimtarit për vëllanë besimtar.

Enes bin Maliku r.a. ka thënë:

Erdhi tek ne Abdurrahman bin Aufi të cilin pejgamberi a.s. e vëllazëroi me Sead bin Rebiuni cili kishte pasuri të madhe.

Seadi i thotë: Ensarët e dinë se unë jam i pasur dhe atë pasuri do ta ndaj në dy pjesë.

Poashtu i kam edhe dy gra. Shikoje cila të pëlqen, ashtu që ta shkurorëzoj dhe të jetë e lirë që të martohet me ty.

Abdurrahmani ka thënë: Zoti të bekoftë ty dhe familjen tënde.

Atëherë ai e ka preferuar çka është diç e paktë me vlerë të arit.

Nuk ka zgjatë shumë kohë dhe ka ardhur pejgamberi a.s. derisa ai kishte në dorë një sasi të vogël të arit.

Pejgamberi a.s. i thotë: Ç’kemi të re nga ju?

Ai i thotë: U martova me një Ensare (grua Medinase).

I thotë: A i ke dhënë dhuratën e kurorëzimit?

Po! Ia kam dhënë një sasi të vogël prej arit.

I thotë: Atëherë bëje një aheng dasmeje qoftë edhe një dele.

Zoti i madhërishëm i ka ngritë Ensarët në një nivel të lartë të dinjitetit dhe të vlerave sa që ndonjë prej Ensarëve i shkonte ndonjë Muhaxhiri dhe i thoshte: Shiko gratë e mia. Cila të pëlqen prej tyre, unë do ta shkurorëzoj që të martohesh me të.

Ensariu besimtar na sjellë model të vlerave njerëzore.

Besimtari kur e posedon një mirësi ai duhet që gjurmët e asaj mirësie t’i gëzoj edhe tjetri.

Ky është nivel i lartë i besimit të Ensarëve.

Ensarët kur i kanë takuar muhaxhirët e kanë ditur se ata e kanë lënë pas vetes së tyre pasurinë dhe gratë e tyre dhe kanë migruar për Allahun dhe për të dërguarin e Tij.

Në mesin e muhaxhirëve ka pas ndonjë djalosh i cili e ka lënë  gruan dhe familjen të izoluar (vetmuar) në Meke dhe si muhaxhir nuk ka pasur grua (në Medine), për këtë arsye Ensarët janë angazhuar për t’i martuar muhaxhirët që ta ndjejnë veten komod dhe rehatshëm.

Kjo nga shkaku se, për Ensariun kjo ka qenë më e pakta që ka mund të bëjë  për vëllanë e tij muhaxhir, ka qenë që t’i ndihmoj në këtë drejtim dhe ta mbyllë këtë derë ashtu që shejtani të mos depërtojë nga ajo derë.