“HISTORI TË SEHABEVE DHE NJERËZVE TË MIRË”

Autor: Muhamed Mutevel-li Sharavi.

Përktheu: Dr. Musli Vërbani

–

“I dërguari prej Allahut, që lexon fletë të pastra, në të cilat ka vetëm dispozita të drejta. Dhe ata të cilëve u është dhënë libri, nuk u ndanë vetëm pasi që u erdhi argumenti.” (Bejine: 4).

Pra, janë nda për idhujtarinë e tyre për të cilën kishin pasion të zjarrtë, ose janë nda duke shtrembëruar librat (e shpallura për ta) dhe duke u devijuar nga programi i Allahut, pasi që ishin ithtarë të librit, vetëm pasi u ka ardhur sqarimi i kristaltë, e ai është pejgamberi i Allahut:

“E duke qenë se ata nuk ishin të urdhëruar me tjetër, pos që ta adhuronin Allahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij, që të largohen prej çdo besimi të kotë, ta falin namazin, të japin zeqatin, se ajo është feja e drejtë.” (Bejjine: 5).

Pra feja e njerëzimit, çka dëshirojnë tjetër pos kësaj feje të njerëzimit? Këto janë bazat themelore të fesë: të adhurojnë Allahun, ta falin namazin, të japin zekatin, me sinqeritet ndaj Allahut.

“Të pastër” këto janë përmbledhja e parimeve të kristalta. Çka dëshirojnë nga pejgamberi përpos kësaj. Sa i përket thënies së Allahut Famëlartë: “Janë urdhëruar që ta adhurojnë vetëm Allahun” (Bejjine: 5), kur të dëgjojnë fjalën “urdhër” duhet ta kuptojmë se kemi:

–    Urdhëruesin,

–    Të urdhëruarin,

–    Urdhëresën, dhe

–    Arsyen e urdhëresës, që do të thotë: urdhri është për këtë arsye, për këtë arsye, e kështu me radhë që të realizohet ky qëllim.

Në këtë rast, urdhëruesi është Zoti Famëlartë, mirëpo ka qenë dashur të përdoret shprehja “Allahu ka urdhëruar” e jo siç është përdorur “janë urdhëruar”. Dhe kjo i bie se aktivi është anuluar dhe qëndron mbi pasivin.

Pse?

Përgjigjja:

Nga shkaku se në këtë fe, urdhrat, ose rezultojnë nga Zoti -tekstualisht dhe sqarues të teksteve, ose rezultojnë nga Zoti në mënyrë globale, e që më pastaj i ka sqaruar pejgamberi ose mund të jenë urdhra të cilat nuk i ka tekstualizuar Allahu, por ato urdhra rezultojnë nga pejgamberi.

Kështu pra, urdhrat rezultojnë në tri mënyra:

–    Urdhëresa prej Allahut Famëlartë të sqaruara, në të cilat nuk mund të shtojë askush asgjë.

–    Urdhëresa prej Allahut në mënyrë globale të cilat i ka sqaruar pejgamberi.

–    Urdhëresa të cilat nuk i ka urdhëruar Allahu as tekstualisht as në mënyrë globale, por nga pejgamberi.

Po të kishte thënë: Dhe çka ju kam urdhëruar, këtë dhe këtë, dhe pastaj pejgamberi do të rezultonte me një urdhër tjetër, do të kundërshtohej.

Zoti ka thënë: “Janë urdhëruar”. Pra, kush e ka të drejtën e urdhrit.

Të drejtën e urdhrit e ka Zoti, e ka autorizuar Allahu që ta sqarojë.

Autorizimi i Allahut për pejgamberin a.s. është që ai të mos flet nga vetvetja, e në këtë rast, nuk është çështja për Kur’anin. Për këtë arsye, nëse i shikon ajetet Kur’anore sheh se Zoti në ajet ka thënë: “Dëgjojeni (respektojeni) pejgamberin, zbatoni urdhrat e pejgamberit”, ndërsa në ajet tjetër thotë: “Dëgjojeni (respektojeni) Allahun dhe pejgamberin”. Në ajet tjetër thotë: “Dhe dëgjojeni (respektojeni) pejgamberin.” (Nisa: 59). Zbatoni ato urdhëresa, të cilat kanë ardhur në atë mënyrë. Në ajet tjetër thotë: “Dëgjojeni Allahun dhe të dërguarin.” (Ali Imranë: 32) pa u përsëritur folja “dëgjojeni”, kështu që fjala i dërguar është nënrenditur pas fjalës së Allahut, mirëpo folja është për të njëjtin urdhër (çështje).

Ndonjëherë përdoret si në vijim: “Dëgjojeni Allahun dhe dëgjojeni të dërguarin.” (Nisa: 59) duke u përsëritur folja.

Ndonjëherë përdoret: “dhe dëgjojeni të dërguarin” (Nisa: 59). Kështu që të përfshihen të gjitha anët (aspektet) e urdhrit.

Urdhërori në ajetin “Dëgjojeni Allahun dhe dëgjojeni të dërguarin” tregon për urdhrin e Allahut në mënyrë globale, ndërsa për urdhrin e pejgamberit duke sqaruar (urdhrin e Allahut). Kjo obligohet të zbatohet, edhe kjo obligohet të zbatohet. Kur urdhri rezulton nga Allahu dhe nga pejgamberi siç figuron: Islami bazohet në pesë çështje: “Dëshmia se nuk ka Zot pos Allahut dhe se Muhamedi është i dërguar i Allahut”, nuk është diçka shtesë nga ajo që ka rezultuar prej Allahut.

Ka thënë: “Dëgjojeni Allahun dhe të dërguarin” kjo nga shkaku se burimi është i njëjtë.

Nëse diçka nuk rezulton nga Allahu as në mënyrë globale, as sqaruese, atëherë rastet e tilla bëjnë pjesë brenda kornizës së thënies së Zotit: “Atë çka ju urdhëron (jep) i dërguari, pranojeni dhe atë që ju ndalon, largohuni.” (Hashr: 8). Në këtë rast themi: Dëgjojeni pejgamberin.

Kështu pra, arsyeja pse nuk është përdorur aktivi “ka urdhëruar”, por është përdorur pasivi “janë urdhëruar”, që të merr formën e urdhërorit sepse, kemi:

– urdhërorin,

– urdhëruesin,

– të urdhëruarën,

– të urdhëruarën në të dhe

– qëllimin e urdhrit.

Sa i përket arsyes së urdhrit në ajetin “Janë urdhëruar që ta adhurojnë Allahun.” (Bejine: 5).

Cila është e urdhëruara në të?

Përgjigjja:

Ajeti e ka sqaruar arsyen e urdhrit:

Janë urdhëruar për program që të adhurojnë Allahun siç duhet adhuruar.

Në këtë rast parafjala “Lam” thuaja se ka hy në të urdhëruarën, mirëpo në qëllimin e urdhrit që të hynë në të urdhëruarën.

Disa gramaticient kanë thënë: Kur parafjala “Lam” përdoret për kohën e tashme në formën urdhërore merr kuptimin “që të”. Në këtë kuptim është përdorur në ajetin: “Dhe jam urdhëruar që të jem musliman.” (Gafir: 66).

Po ashtu është përdorur në ajetin: “Dhe jemi urdhëruar që të jemi muslimanë.” (En’am: 71). Përderisa e kanë të njëjtin kuptim, atëherë parafjala “en” e ka kuptimin e parafjalës “Lam”.

Në këtë rast, a është përdorur parafjala “Lam” në kuptimin “en”?.

Disa dijetarë shkojnë në atë drejtim se parafjala “Lam” në këtë rast ka kuptimin “en” e që, e urdhëruara është adhurimi ndaj Allahut. Ata janë urdhëruar ta adhurojnë Allahun. Kështu pra e urdhëruara është adhurimi ndaj Allahut.

Tiparet dhe virtytet e pejgamberit a.s. :

 Pejgamberi a.s. është mostër. Mostra është fjalë e cila përdoret për atë e cila është e prodhuar.

Tiparet personale, askush nuk mund të thotë se unë jam sikurse ato. Nga shkaku se ato tipare janë dhunti e Allahut për njeriun. Andaj, tiparet personale për të cilat flet hadithi në fjalë, në të vërtetë na e jep pasqyrimin ashtu që ta kemi pasqyrën e krijimit të tij. Edhe pse pasqyrimi është bë për çështje tjera, ashtu që të mos paraqiten pasqyrime abstrakte të cilat njeriu mund t’i përfytyron dhe të sqarohet në përputhshmëri me mendjen, e që njeriu t’i ketë mundësi t’i ketë në mendje. Kështu pra, tiparet personale (fizike), asnjëherë nuk kanë të bëjnë që ne të bëhemi ashtu (me ato tipare). Nuk mund të thuash: Njëri është sa pejgamberi a.s. i gjatë apo sa pejgamberi a.s. i shkurtë etj., etj. Por mostra duhet të jetë se çka rezulton nga ato tipare, edhe pse tiparet morale mund të jetë mostër në atë fushë. Detyra e pejgamberit a.s. është sqarimi dhe kristalizimi i çështjeve nga Zoti i tij, si f.v.: Çështja e parë e cila është thënë është mirësi nga përgjigja e pyetjes së Hind bin Ebi Hales.

I kanë thënë: Na përshkruaj personalitetin.

Hind bin Halete e ka përshkruar personalitetin e pejgamberit a.s. duke thënë: Pejgamberi a.s. ka qenë mesatar në pikëllim, që nënkupton se është pikëlluar për atë se sa e ka realizuar misionin e tij. Këtë e ka pasqyruar Zoti i Madhërishëm kur ka thënë:

“A thua ti, do ta shkatërrosh veten nga hidhërimi pas tyre, nëse ata nuk i besojnë këtij ligjërimi (Kur’anit)?” (Kehf: 6).

Kjo ka qenë, kur ka vërejtur se mënjanoheshin nga ftesa e tij, ajo ka qenë ftesë e rëndësishme në mendjen dhe natyrshmërinë e tij dhe nga personaliteti i tij është habitur se nuk besonin në ftesën e tij. Ai është pikëlluar për ta. Ai nuk është pikëlluar për ndonjë çështje që ka pasur të bëjë me veten e tij. Për këtë arsye, duhet të analizojmë me kujdes se pikëllimi i pejgamberit a.s. nuk ka qenë për diçka që nuk e ka arritur vet, por ka qenë për atë që nuk e kanë arritur të tjerët. Kjo tregon për lakminë e pejgamberit a.s.

P.sh.: Nëse unë pikëllohem se pse djali im nuk i kryen obligimet, ose atë që e dua se pse nuk e ka realizuar këtë apo atë, kjo nuk llogaritet pikëllim. Kjo ngase nuk është diçka e imja, por është pikëllim për tjetrin dhe jo për veten. Për këtë arsye ka thënë: Ka pasur brengë (pikëllim) për të tjerët dhe gjithmonë mendonte. Kjo ngase ai e kishte pjesë përbërëse të tij mendimin, se si paragjykojnë të tjerët. Si duhet të jetë programi i thirrjes? Si duhet të vepron me pasuesit e tij. Si duhet të vepron me komunitetin të cilët i shtypnin të dobëtit.

Pas kësaj, ka thënë: Ka qenë i heshtur.

Pastaj ka sqaruar mënyrën e të folurit ku ka thënë: E fillonte fjalën dhe e përfundonte me nofullat e tij. Kjo do të thotë se nuk ka folur nën hundë. Por fjala e tij ka qenë me gojën plotë ashtu që ka rezultuar nga njëra nofull në nofullën tjetër. Më herët kemi thënë se: Pas kësaj ka folur fjalë kuptimplotë. Kjo nënkupton se ka folur fjalë e shkurtë me kuptime të shumta. Kjo nga shkaku se fjalët e tij kanë qenë mrekulli mbinatyrore. Përderisa tek ai ka pasur mrekulli mbinatyrore, është e natyrshme që në fjalën e shpallur të ketë kuptime të shumta.

Fjala e tij ka qenë fjalë e kuptueshme, ashtu që kur ka folur nuk ka folur diçka të tepërt nga ajo çka është kërkuar dhe as nuk ka lënë mangësi nga ajo çka është kërkuar.

Pas kësaj ka thënë: Ka qenë i butë, që do të thotë edukatë të butë. Ka qenë i shoqërueshëm në bisedë, me atë i cili e ka takuar, e ka shikuar dhe ka bashkëbiseduar.

Pastaj ka thënë: Ushqimin as nuk e ka lavdëruar, as nuk e ka mallkuar. Nuk e ka lavdëruar nga shkaku se ushqimi në vetvete është begati. Po pse nuk e ka lavdëruar?

Përgjigjja:

Kjo nga shkaku se po ta lavdëronte një lloj ushqimi, do të nënkuptohej se ndonjë ushqim tjetër nuk do ta lavdëronte do të kishte qenë i urryer (i padëshiruar), për këtë arsye as nuk e lavdëronte, as nuk e mallkonte.

Nuk e lejonte hidhërimin mbi vete, por kur ishte në pyetje e vërteta dhe e drejta angazhohej deri sa e fitonte atë të drejtë, mirëpo nuk hidhërohej me vetveten për asgjë.

Pas kësaj, ka treguar për edukatën e të folurit ku thotë:

Kur sinjalizonte, sinjalizonte me dorën e tij. Kur habitej për diçka e mblidhte, pra e mblidhte dorën. Kur fliste i bashkonte gishtat e dorës, që do të thotë: Gishtin treguar të dorës së djathtë me gishtin tjetër (dy gishtërinjtë).

Kur hidhërohej, largohej me kujdes, që do të thotë se edhe në rast hidhërimi nuk ka dashur të vërehej hidhërimi, pra nuk ka dashur të personifikohej si i hidhëruar.

Kur gëzohej, e ulte pak shikimin, shihej buzëqeshja në fytyrën e tij, nuk qeshte me zë të lartë. Çelej sikurse kokrra e mbuluar.

Ky ka qenë personaliteti i pejgamberit a.s. tregohet në imtësi çdo gjë prej tij. Këtu e ka përfunduar bisedën Hasani r.a., pastaj ia përcjellë ngjarjen Husejnit.

Në vazhdimin e bisedës Hasani thotë: E kam mbajtur sekret nga Husejni, pastaj kur ia kam treguar, e kuptova se ai e kishte ditur më parë se unë.

E ka pyetur babanë e tij Aliun dhe tani nuk bëhet fjalë për Hind bin Ebi Halen. Aliu është ai i cili ka treguar, ka sqaruar me dashuri dhe i ka kristalizuar tiparet e pejgamberit a.s.

E ka pyetur për: hyrjen në shtëpi?; për daljen nga shtëpia?; për bashkëbisedimin?; për pamjen? Dhe për çdo gjë që ndërlidhej me të. Asgjë nuk ka lënë pa treguar.

Tani transmetimi është nga Husejni. Husejni ka thënë: E kam pyetur babanë tim Aliun për mënyrën e hyrjes në shtëpi?

Më është përgjigjur:

Pejgamberi a.s. ka pasur leje absolute, që do të thotë se ai është dalluar nga shkaku se kur ka hy në një ambient nuk ka kërkuar leje.

Pse?

Ai ka rrezatuar, ai ka qenë dritë. Dhe është ditur se ai nuk ka hy në një ambient të një njeriu, në të cilën gjendje ai nuk do të kishte pasur dëshirë të shihej nga pejgamberi a.s.

Çka nënkuptohet me kërkim leje?

Kuptohet që asnjërit të mos ja zbuloj të mbuluarën.

Pse?

Nga shkaku se mund të jetë në gjendje të cilën nuk dëshiron të shihet. Mirëpo pejgamberi a.s. me rrezatimin e tij, e ka ditur se kur ka shkuar në një ambient, nuk ka qenë dashur që ai person të mbulohet. Pos kësaj pejgamberi a.s. ka qenë më prioritar se vetja e tyre.

Të supozojmë se pejgamberi a.s. erdhi tek unë dhe më sheh në gjendje të cilën jam. Ai ka përparësi nga vetja ime për veten time. A mos i kam zbuluar diçka nga vetja ime?

Përgjigjja:

Po! I kam zbuluar!

Pejgamberi a.s. ka përparësi në veten time nga unë. Andaj, po! E ka pasur lejen për këtë çështje.

Kur ka shkuar në shtëpinë e tij, e ka nda kohën në tri pjesë.

–    Një pjesë për Allahun. Këtë e ka nda për të përfituar devotshmërinë maksimale.

–    Një pjesë për familjen.

–    Një pjesë vetëm për veten e tij.

Nëse e analizojmë këtë kohë të posaçme për veten e tij. Çka ka vepruar gjatë kësaj kohe?

Përgjigjja: Një kohë e ka nda posaçërisht për veten e tij me umetin e tij.

Me këtë, qëllimi është te të përgjithshmit nëpërmjet të veçantëve. Ata të cilët kanë shkuar dhe janë takuar me të, u thoshte atyre se kjo kohë është koha posaçërisht për veten e tij, që atë që e dëgjonte t’ua përcjelltë tjerëve. Kjo ngase është e palogjikshme që të gjithë të shkonin te shtëpia e pejgamberit a.s., ose në një vend të kufizuar pranë tij. Ky është qëllimi i të posaçmëve për të përgjithshmit. Përcaktimi i kohës për umetin e tij ka qenë e mjaftueshme për pjesëtarët me vlerë, por me lejen e tij, që do të thotë se u ka dhënë leje për të hy në shtëpinë e tij. Kjo i bie sikurse të kishte vlerë dhe pozitë te pejgamberi a.s. ashtu që ka nda kohë shtesë varësisht prej vlerës së tyre në fe?

– Kur e ka pa njeriun me një nevojë ka nda kohë për atë njeri sa për një nevojë.

– Kur e ka pa njeriun me dy nevoja (kërkesa) ka nda kohë për atë njeri sa për dy kërkesa.

– Kur e ka pa njeriun i cili ka pasur shumë nevoja, ka nda kohë për shumë nevoja.

Kështu pra, pejgamberi ka bë krahasime në pranim bisede dhe në kohëzgjatje të bisedës. Ka përcaktuar varësisht prej pozitës në fe. Përderisa ka gjykuar në bazë të pozitës në fe, ka qenë dashur që i gjykuari të jetë fetar. Nuk ka qenë peshore (veprim) e dyfytyrësisë, mashtrimit, e kështu me radhë, por varësisht sa ka qenë i fortë në fenë e Allahut, ai ka marrë leje dhe e ka pranuar që të qëndrojë me të. E ka shikuar a ka pas një nevojë, apo ka pas nevoja të shumta. Pas kësaj ka shpenzuar kohë me ta. Kjo do të thotë se nuk ka mundur të jetë me të (me pejgamberin) ndërsa larg prej të tjerëve, por është angazhuar me ta dhe është angazhuar për atë çka ka qenë e dobishme për umetin, duke i shqyrtuar çështjet me ta. Kur ndonjëri bisedon për gjendjen e vetes së tij, ky është angazhim personal.

Pse?

Nga shkaku se vjen ndonjëri njeri te ti nëse ka ndonjë çështje personale, atëherë nuk do të ishte e drejtë të pranohej ajo bisedë. Pejgamberi i Allahut ka dashur prej tyre t’ua mësoj mjetet (metodën)e pranimit.

Perioda kohore e bisedës me pejgamberin a.s. ka qenë rast për t’ua transmetuar atë bisedë të gjithë njerëzve. Nëse ka qenë biseda bisedë personale, ndoshta ka shpenzuar kohë për ato çështje, ose i ka marrë ato çështje nga pejgamberi a.s. për t’ua komunikuar të tjerëve për rast të ngjashëm personal, ose ka heshtur, ashtu që secili të marr çmimin e pranimit dhe të jetë çmimi i kohës të cilën e kanë kërkuar. Ka kërkuar prej tyre që t’i përmbushin kërkesat e shpenzimit të asaj kohe me ta.

Çka ka kërkuar?

Përgjigjja:

Ka thënë: Ai i cili është prezent të komunikoj atë çështje atij i cili nuk është prezent. Kumtojani çështjen atij të cilit nuk kam mundësi t’ia kumtoj drejtpërdrejtë.

Kështu pra, kjo na mëson se ata të cilët kanë mundësi që ta dërgojnë çështjen te mbreti, ose te udhëheqësi, ose te qeveritari, duhet të jetë më i miri për t’u deleguar dhe duhet të jetë ambasador i njerëzve, të cilët nuk kanë mundësi të shkojnë te qeveritari dhe nuk mund të prezantojnë para tij për ta dëgjuar.

Le të kumtoj prezenti te jo prezenti. Më tregoni nevojën e atij i cili nuk ka mundësi të më tregojë nevojën e tij.

Pastaj e tregon arsyen e dispozitës: “Kush ia tregon qeveritarit nevojën e atij i cili nuk ka mundësi të ia tregoj, Allahu do t’ia forcon këmbët në ditën e gjykimit”.

Kjo do të thotë se jep shembullin se si ata të cilët e kanë fatin të jenë me qeveritarin, ose të cilët e kanë fatin të jenë në kuvend me qeveritarin, duhet të jenë urë lidhëse e së mirës, për ata të cilët nuk kanë mundësi të jenë pranë qeveritarit, ndërsa shpërblimi për ta është se do t’ua forcojë këmbët në ditën e gjykimit.

 Në bazë të transmetimit të Sufjan bin Vekiut thuhet: Hynin pa ndonjë qëllim, pra pa ndonjë kërkesë, por hynin vetëm për të përfituar njohuri dhe dilnin me fakte e argumente, pra dijetarët shkonin të prezantonin që të ishin prijatarë për t’i mësuar njerëzit, pastaj shpërndaheshin. Çdo njeri kishte mundësi që të transmetonte atë që e dëgjonte nga pejgamberi a.s. dhe që të thoshin atë që kishin kuptuar.

Në këtë mënyrë është përhapur thirrja e pejgamberit a.s. tek ai i cili nuk ka prezantuar në kuvendin e tij nëpërmjet atyre të cilëve kanë prezantuar në ato kuvende.

Husejni ka thënë: E kam pyetur se çka vepronte kur dilte nga shtëpia.

Ai më ka thënë: Pejgamberi e kontrollonte gjuhën dhe fliste vetëm atë që ishte e dobishme. Shoqërohej dhe nuk bënte dallim në të ulur dhe në të qëndruar në këmbë.

Përderisa çështja e tij ka qenë ulur dhe në këmbë kjo do të thotë se, kur ishte në pyetje një çështje dhe kalonte në një çështje tjetër, e përmendte Zotin Famëlartë, do të thotë se ai i cili nga qëndrimi në këmbë kalonte në qëndrim ulur urdhërohej për tema që ndërlidheshin për Allahun.

 Po ashtu ai i cili kalonte nga qëndrimi ulur në qëndrimin në këmbë urdhërohej për tema që ndërlidheshin për Allahun.

Përderisa përmendte Allahu kur ishin në këmbë dhe përmendte Allahu kur ishin ulur, kjo do të thotë se gjithmonë e kanë përmendur Allahun Famëlartë.

“Nuk rrinte vetëm në një vend dhe nuk ndalonte ndonjë vend”. Kjo do të thotë se ai nuk ka pasur ndonjë vend të posaçëm në të cilën ulej. Kur një komunitet e përfundonte bisedën, qëndronte deri sa e përfundonin kuvendin. Kjo, që të ishte shembull që të mos e caktonte ndonjëri vend të posaçëm për vete ashtu që të ruhej vendi i tij në mungesë të tij derisa prezantonte, ose që të ngrihej nga vendi ai i cili ishte ulur kur ai individ prezantonte. Çdonjërit i jepte pjesë në kuvend, ashtu që asnjëri të mos e konsideronte veten se ishte më fisnik se tjetri.

Kjo është drejtësia e udhëheqjes. Në bisedë, as si personalitet, as për takim një person ndaj një personi tjetër. Por energjinë dhe kohën te të gjithë e shpërndanë në mënyrë të barabartë.

Pse?

Kjo nga shkaku se nëse drejtohej te një njeri, dhe e anashkalonte tjetrin, atëherë atë mënyrë të veprimit e merrte ndonjë njeri. Përderisa pejgamberi a.s. ka qenë i siguruar. Andaj pejgamberi a.s. ka qenë shëmbëlltyrë për të na mësuar se udhëheqësi nuk duhet të jetë i tillë ashtu që kur ta shpërndanë përkujdesjen te qytetari, të dallojë njërin qytetar nga tjetri. Përderisa qeveritari është në detyrë, kur prezantojnë qytetarët në kuvendin e tij, ai duhet të shpërndajë shikimin, dëgjimin dhe përshëndetjen – kur përshëndetet – dhe fjalimin e tij kur flet te të gjithë në mënyrë të barabartë, ashtu që të mos e ndiej asnjëri se është më i mirë se tjetri.

Pse?

Siç kemi thënë, kandar duhet të jetë kandari i besimit. Po ashtu kandar i vlerësimit tek ai – siç kemi thënë – është kandar i besimit të cilët i ka këshilluar në përgjithësi. Pozitë më të lartë, shoqërim më të shumtë dhe mbështetje më të shumtë tek ai ka pasur ai i cili ka qenë më besimtari.

Po ashtu, Husejni ka thënë: Kur fliste për pejgamberin a.s. për këtë çështje, pra pasi ka treguar se secilit i jepte vendin meritor ka shtuar edhe një çështje tjetër. Cilin e ulte, ose i thoshte të qëndronte në këmbë, pra shkonte te ai i cili qëndronte në këmbë, i ndihmonte me durim, derisa i lirohej vendi. Për cilin ishte leja (e uljes).

Leja nuk ka qenë për të, por e kundërta (pra për tjetrin i cili ishte ulur në atë vend). Atë të cilin e ka ulur, ose ka qëndruar për ndonjë nevojë, e ka këshilluar të durojë deri sa të largohej nga ai vend.

Kush ka kërkuar ndonjë nevojë, i është përgjigjur pozitivisht, ose me fjalë të mira. Njerëzve ua lehtësonte gjendjen ashtu që bëhej për të si prind, ose të tjerët bëheshin të barabartë me të.

Vendkuvendimi me të ishte vendkuvendim i urtësive, i etikës, i durimit dhe i besnikërisë. Para tij nuk kishte bërtima, nuk bëheshin vepra të ndaluara. Të marrim shembull: Po të thoshte ndonjëri ndonjë fjalë të pahijshme, pejgamberi a.s. nuk i kushtonte vëmendje, por e harronte, sikur të mos kishte ndodhur.

Kush ishte prezent dhe ngrihej nga kuvendi i pejgamberit a.s. dhe shkonte në tjetër vend, llogaritej sikur të mos kishte ndodhur asgjë.

Po ashtu në transmetimin nga babai i tij Husejni ka thënë: “Pejgamberi a.s. gjithmonë ishte i gëzuar, i butë, me edukatë. Këto janë tipare të përgjithshme.” Pas kësaj ka thënë: “E neglizhonte, atë të cilën nuk ia kishte ëndja apo çka nuk e pëlqente. Qëndronte indiferent thuaja se nuk ka pa asgjë.” Kjo nga shkaku që të mos konsiderohej se e ka vlerësuar.

Tri gjëra nuk ia ka lejuar vetes:

–    Kryelartësinë;

–    Ashpërsinë;

–    Çka nuk i takonte.

Tri gjëra nuk i vepronte ndaj të tjerëve:

–    Nuk ka mallkuar njeri.

–    Nuk e ka turpëruar askënd.

–    Nuk është përzier në intimitetin e tjetrit.

Nuk ka folur asgjë pos për çka shpresonte shpërblim.

–    Nuk fliste tepër.

Kur e parashihte se ndonjë fjalë i shtonte shpërblimin, e fliste. Kur e fliste, fjala shkonte në kokat e bashkëbiseduesve sikur të ishte shpend. Çështja se e ruante gjuhën do të thotë se nuk fliste pa nevojë, fliste vetëm për tema që e dinte se ato tema bashkojnë dhe çka ishte e nevojshme.

E nderonte fisnikun dhe e përcaktonte udhëheqës e atij rrethi apo bashkësie. Kjo ngase (fisniku i çdo bashkësie) është ai i cili sjellë qetësi dhe e zgjeron kraharorin e asaj shoqërie.

Përderisa njeriu është fisnik, atëherë fisnikërinë e tij e shpërndanë te të tjerët. Të tillët e meritojnë të jenë udhëheqës në shoqëri dhe të tillëve u besohet udhëheqja në shoqëri. Nga kjo kuptohet se e ka mbështetur fisnikun e çdo shoqërie, sepse ai e meriton të nderohet, e pas kësaj e ka caktuar udhëheqës të asaj shoqërie.

Pas kësaj ka thënë: Ishte i kujdesshëm ndaj njerëzve, pa e penguar asnjë njeri që të përfitonte nga mirësia dhe nga morali i tij. Kjo do të thotë se ka qenë i mprehtë, kur ka folur me ndonjë njeri, ka folur me kandarë (peshore), ka folur me kujdes. Kjo nga shkaku se kanë prezantuar hipokritët dhe dashakeqët. Mirëpo kjo përkujdesje nuk ka reflektuar negativisht te të tjerët që të lëndojnë personalitetin dhe integritetin e tjetrit.

Pastaj:

“Është interesuar për mungesën e shokëve të tij”. Kjo do të thotë se, nëse ka munguar ndonjëri, ka pyetur për atë njeri.

Pse ka pyetur?

–    Mos ndoshta është i sëmurë?

–    Mos ndoshta ka ndonjë nevojë?

–    Ka pyetur për çdo gjë?

Kjo dëshmon për përkujdesjen e mirë për shokët e tij.

Nëse e analizojmë e kuptojmë se vetëm pyetja e udhëheqësit mjafton se pse ka pyetur. Kjo do të thotë se për njeriun me famë duhet pyetur. Pos kësaj motivon dhe ngrit moralin. Kjo do të thotë se ai cili ka munguar ka ndonjë nevojë për të cilën duhet ndihmuar. E gjithë kjo për të mirën e thirrjes në Islam. Kur kanë munguar shokët e tij, ka pyetur për ta. Kjo për shkak se ndonjëri ka qenë me edukatë ashtu që nuk ka mundur t’ia shprehte pejgamberit a.s. drejtpërdrejtë, ose nuk ka mundur për shkak të rrethanave personale. E ka pyetur filanin për filanin. Ndoshta i ka ardhur rëndë që t’ia thotë vetë pejgamberit.

E ka dashur të mirën dhe e ka urryer të keqen, të keqen te tjetri e ka përmirësuar. I shikonte çështjet me maturi dhe i vendoste në peshore, nuk kundërshtonte, nuk e neglizhonte çështjen nga frika se mos neglizhohej, ose anohej. Nuk e neglizhonte një çështje nga frika se nuk do të ishte i mirë.

Të gjitha këto na e paraqesin parimin se udhëheqësi i cili merr përgjegjësi për diçka, patjetër se duhet ta ketë parasysh tjetrin. Kjo nga shkaku se, nëse udhëheqësi harron diçka, e pasojnë dy gjëra, pastaj tri, pastaj katër. Kështu pra, siguria vjen prej atij i cili është në pozitë më të lartë, ashtu që të mos neglizhon diçka, ashtu që ai i cili është më poshtë të veprojë i pavarur dhe të veprojë si të dojë.

Nëse i analizojmë degjenerimet, ngado që të ndodhin apo nga cila do administratë e shohim se qeveritarët ose qytetarët, e shohin te kryetari apo te pozita më e lartë ndonjë mangësi apo ndonjë të metë, ose ndonjë punë e cila nuk kryhet me saktësi, ose çështjet dytësore, e pastaj thonë çka të dëshirojnë dhe që nga aty fillon shkatërrimi.

Nuk ka neglizhuar çështje nga frika se i neglizhojnë kapacitetet e njeriut, ose nga frika se e sulmojnë. Çdonjëri e ka pasur vendin meritor. Në çdo rast prej rasteve te ai ka pasur rend forca dhe peshorja. Çdonjërit ia ka dhënë vendin varësisht prej kapacitetit.

Nuk e ka tejkaluar të drejtën dhe nuk ka lënë mangët asgjë nga e drejta.

Ata të cilët kanë qenë më pranë tij kanë qenë më të mirët. Pra, në kuvend, pranë tij janë ulur më të mirët, më të vlefshmit dhe ata të cilët këshilloheshin. Kjo do të thotë se ai i cili ulej pranë tij, e këshillonte, kjo është kështu, kjo është ashtu, për këtë arsye është kështu. Nuk mashtronte, mirëpo nëse analizojmë praninë e njerëzve me njerëzit, ata bëhen hipokritë, ata bëhen të pasinqertë, ata e bëjnë të kundërtën, të keqen e bëjnë të mirë, të mirën e bëjnë të keqe. Ata kanë mundësi, ashtu që udhëheqësit ose kryetarit, ose kryeministrit t’i përcjellin diçka jo të vërtetë për realizimin e qëllimeve personale, ndërsa nuk e bëjnë ata të cilët janë më të mirët, më të vlefshmit pranë tij dhe këshilltarët më të drejtë.

Me fjalët “këshilltarët më të drejtë” qëllimi është për këshilltarin i cili këshillon për çdo gjë të cilën e sheh se është e mirë dhe që është në të mirën e programit të thirrjes në Islam.

Pas kësaj, zotëria ynë Husejn tregon diçka tjetër e cila ndërlidhet me prezencën e pejgamberit a.s. Kjo ngase kuptimi i fjalës “nuk mungonte në prezencë” në këtë rast ka kuptimin: “na e kalonte në situatë të shpendëve”. Kjo është alegori sikur kur të jetë një grup njerëzish dhe mbi kokat e tyre gjenden shpendët.

Kur heshtte, flisnin. Kjo ka qenë etika e bashkëbisedimit me pejgamberin a.s.

Pas kësaj, flet për edukatën e tyre dhe bisedën e vëllezërve të tyre. Bisedën e fillonte i pari i tyre, që do të thotë se kanë folur me rend. Kur fliste ndonjëri, nuk i ndërhynin të tjerët gjatë fjalimit. Kur ndonjëri fliste te pejgamberi a.s. nuk fliste ndonjë tjetër pa e përfunduar fjalimin.

Kur flisnin, tregohej modest. Kjo do të thotë se ai i cili ka folur nuk ka folur në lartësi më të madhe se pozita e pejgamberit a.s.

– E pëlqenin atë që e pëlqente.

– Qeshnim për atë që qeshte.

– Duronte, kur ishte ndonjë i huaj dhe i cekët në mendime. Saqë sehabet, kur kanë pa raste të tilla janë ngushtuar dhe janë hidhëruar dhe kanë thënë çka kanë thënë sikurse ka qenë rasti kur një njeri ka shkuar te pejgamberi a.s. dhe i ka kërkuar diçka. Pejgamberi a.s. i ka ndihmuar me atë çka ka pasur dhe i ka thënë: O vëllai im arab, a të ndihmova ashtu siç është më së miri?

Ai i thotë: As nuk më ke dhënë më së miri, as nuk më ke ndihmuar më së miri!

Si të vepronin sehabet?

Janë revoltuar dhe janë ngritur kundër tij.

Ai u thotë: Lëreni!

Pastaj e ka marrë për dore, ka shkuar me të deri te shtëpia e tij. I ka shtuar ndihmën dhe i ka dhënë edhe më shumë. Pastaj i ka thënë: O vëllai im arab, a të ndihmova ashtu siç është më së miri?

Arabi i thotë: Më ke dhënë siç është më së miri dhe më ke ndihmuar siç është më së miri, çdo e mirë qoftë për ty, për familjen dhe për të afërmit tu.

 I thotë: Atëherë, shkojmë te sehabet dhe thuaje atë që më the mua, ashtu që t’i qetësosh dhe t’i bësh të lumtur.

Kur kanë shkuar te sehabet, pejgamberi a.s. u thotë: Ky vëllai më ka thënë këtë dhe këtë.

Ai u thotë: Po e vërtetë është.

Kur e ka thënë këtë, pejgamberi a.s. u ka thënë: Shembulli im dhe shembulli i këtij është sikurse një njeri i cili posedon një deve dhe ajo deveja tërbohet. Shokët i shkojnë pas dhe ajo tërbohet edhe më shumë dhe ikë. Atëherë pronari u thotë atyre: Lëreni devenë dhe mua. Unë e njoh më së miri atë dhe ata ndalen. Pastaj, ai merr diçka nga toka, ia ofron dorën dhe pastaj deveja i shkon për të marrë çka ka në dorën e tij, deri sa e përvetëson dhe e ledhaton. Shembulli im dhe shembulli i këtij është sikurse shembulli i këtij njeriu dhe i devesë së tij. Po ta mbysnit apo po t’i shkaktonin ndonjë dëm do të hynte në zjarr.

Kështu ka qenë personaliteti i pejgamberit a.s., ashtu që ka duruar kur takonte ndonjë të huaj dhe të cekët në mendime.

Pas kësaj, Husejni r.a. ka thënë: “Nuk ka lejuar lavdërim, por vetëm mirësi reciproke”. Kjo ka për qëllim se nuk e ka pranuar kontributin e atij i cili ka kontribuar për t’u lavdëruar, por e ka pranuar për t’u shpërblyer. Pra, për reciprocitet: “T’u kompensoftë për të mirë”. Kur është vepruar kështu, e ka pranuar, ndërsa nuk e ka pranuar lavdërimin. Kështu, e ka pranuar shpërblimin e mirë e cila i është ofruar pejgamberit a.s.

 Pas kësaj, ka thënë: Nuk ia ndërpriste askujt bisedën, deri sa ai e përfundonte ose ngrihej nga kuvendi.

Këtu ka përfunduar hadithi, vetëm se hadithi i Vekije ibn Sufjan ka shtuar diçka, ngase e ka pyetur për mënyrën e heshtjes së tij. Përderisa e ka pyetur për prezencën në vendbanimin e tij, e ka pyetur për mënyrën e sjelljes jashtë vendbanimit të tij. Këto dy çështje janë të kundërta. Kështu pra, është plotësuar çka ka qenë e domosdoshme.

Nga transmetimi i Vekij bin Sufjani, ka thënë: Në heshtjen e tij i ka përmbledhur katër çështje:

–    Në urtësinë e heshtjes së tij.

–    Në mënyrën e transmetimit të heshtjes.

–    Në mënyrën e përcaktimit të heshtjes.

–    Në mënyrën e të menduarit në heshtjen e tij.

Siç kemi treguar, sa i përket mënyrës së përcaktimit të heshtjes, ka përcaktuar barazi në dëgjimin në mes shoqërisë në kuvend.

I ka përmbledhur katër çështje sa i përket vëmendjes dhe përqendrimit:

–    Ka vepruar të mirën dhe e ka mbështetur atë.

–    Është larguar nga e keqja dhe ka kërkuar të mos veprohej.

–    Është përpjekur në atë çka është e dobishme për umetin.

–    Ka vepruar për umetin atë që është e mirë për këtë botë dhe për botën tjetër.